Ortodonta trudni się naprawą wad szczęki oraz niewłaściwości i krzywych zębów. Co dobrze zapamiętać? Wada zgryzu bazuje na nieprawidłowym ulokowaniu zębów lub szczęki, co zatem prowadzi do niebagatelnych problemów wad wymowy, zniekształcenia twarzy – oddziałując negatywnie na wygląd i będąc przyczyną niskiej samooceny w późniejszym wieku. Przebieg naprawy wady zgryzu jest długi i zabiera zazwyczaj około 2 lat.
Przyczyny powstawania wad szczęki
Wady zgryzu dzielą się na wrodzone i nabyte. Do zniekształcenia szczęki może dojść już na początku rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ciąży, jednak najczęściej są to złe przyzwyczajenia dzieci. Bezustanne ssanie kciuka czy nieodpowiednio wymodelowanego smoczka, gryzienie przedmiotów (na przykład twardych zabawek), zgrzytanie zębami, czy oddychanie przez usta wpływa na deformacji szczęki. Także nieodpowiednie ułożenie dziecka podczas karmienia piersią, może wywoływać problemy. Na pierwszą wizytę kontrolną warto zabrać dziecko w wieku około 7 lat. Dzięki temu ortodonta szybko wskaże możliwe nieprawidłowości oraz zatroszczy się o prawidłowy rozwój dziecka.
Dlaczego wizyta u ortodonty jest potrzebna?
Nieleczenie lub lekceważenie wady wiedzie do jej nasilenia, a to z kolei pomnaża ryzyko seplenienia i krzywizny zębów oraz może powodować utrudnienie w żuciu, a nawet oddychaniu. Zły układ szczęki powoduje bóle zębów, ich ruszanie się lub przedwczesne wytarcie. Sprzyja to też gromadzeniu kamienia nazębnego oraz może być przyczyną powstawania chorób dziąseł, próchnicy, czy paradontozy.
Rodzaje wad zgryzu
Tyłozgryz – najczęstsza wada zgryzu. Dolne zęby chowają się za zębami górnymi, przy czym zęby przednie nie stykają się wzajemnie. Zdarza się, że górne siekacze pochylają się w kierunku górnej wargi, a twarz wykrzywia się poprzez cofnięcie żuchwy.
Przodozgryz – w tym przypadku to górne zęby chowają się za dolnymi. Powstaje widoczne przemieszczenie brody do przodu.
Zgryz krzyżowy – zarówno zęby dolne jaki i górne, zachodzą na siebie nieregularnie na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.
Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą i przykrywają 2/3 wysokości zębów dolnych. Powoduje to zniekształcenie twarzy ze względu na skrócenie dolnego odcinka. Tak ułożone zęby przesadnie się ścierają, co jest powodem chorób dziąseł i przyzębia.
Zgryz otwarty – zęby wcale nie stykają się ze sobą. Wada przeszkadza w żuciu pokarmu, a także w właściwej wymowie – zwłaszcza spółgłosek przedniojęzykowo zębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Zgryz otwarty powoduje wydłużenie twarzy i niedorozwój szczęki.
Stłoczenia zębów – pojawiają się wtedy, gdy zęby mają nieodpowiedni rozmiar w stosunku do zębodołów. Wychodzą poobracane lub w nieodpowiednich miejscach, ze względu na brak przestrzeni w jamie ustnej.
Zęby odseparowane – pomiędzy zębami są widoczne odstępy, wynikające z nadmiaru miejsca w szczęce.
Jak skorygować wady zgryzu? Kiedy zalecany jest ortodonta?
Korekcja wady zgryzu zazwyczaj rozpoczyna się od momentu wyrżnięcia zębów stałych, czyli około 11 roku życia, choć ortodonci doradzają zadbanie o prawidłowy zgryz w każdym wieku. Szczęki dzieci są znacznie bardziej plastyczne, niż szczęki osób dorosłych, ze względu na to leczenie jest prostsze i zmniejsza się ryzyko bólu lub powikłań, jednak korekcja zębów jest dostępna dla każdego.
Rodzaje aparatów ortodontycznych
Aparaty na zęby dzielą się na stałe — mocowane do zębów specjalistycznym klejem oraz ruchome — możliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome są częściej stosowane u dzieci, niż u dorosłych.
Aparat tradycyjny, metalowy — siłą, która koryguje wadę, jest w tym przypadku łuk połączony z metalowymi zamkami, które przykleja się do poszczególnych zębów i mocuje przy użyciu ligatur ortodontycznych. Dla uatrakcyjnienia, szczególnie dla młodszych pacjentów, istnieje możliwość wyboru wielokolorowych ligatur. Dla ceniących większą estetykę możliwe są warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryształowymi, które są niewidoczne na tle zębów. Sprawdzają się zwłaszcza u posiadaczy białych zębów.
Aparat lingwalny — zakładany jest odwrotnie niż ten tradycyjny, bo od środka jamy ustnej. Wykonywane są dla każdego pacjenta indywidualnie i niwelują wstyd związany z noszeniem aparatu na zębach, bo ten jest niewidoczny. Ujemną stroną tego aparatu jest początkowa trudność wyraźnego mówienia.
Aparat samoligaturujący — ten rodzaj aparatu na zęby różni się od innych budową. Łuk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzięki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa krócej.
Aparat Clear Aligner — to przezroczysta nakładka na zęby dopasowywana indywidualnie, która jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które cenią estetykę. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzięki temu, że można go zdjąć samodzielnie, jest łatwy w utrzymaniu higieny.
Ile kosztuje aparat ortodontyczny?
Ceny aparatów ortodontycznych są zależne od wybranego modelu. Do najtańszych należą te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden łuk rozpoczynają się od 1200 złotych. Nowsze rozwiązania, bardziej komfortowe – niemetalowe czy przezroczyste — są znacznie bardziej kosztowne. Ich ceny wahają się od 3 do 6 tysięcy. Koszt najdroższych aparatów lingwalnych może dochodzić nawet do 7 tysięcy złotych. Aparaty na zęby są też dostępne do wzięcia na raty. Do ceny aparatu trzeba także doliczyć koszty wizyt kontrolnych, których ilość jest oparta o czas leczenia. Leczenie ortodontyczne może być refundowane przez NFZ dla pacjentów poniżej 12 roku życia i tylko w przypadku aparatów ruchomych.
Jak dbać o aparat na zęby?
Dbałość o jamę ustną w trakcie leczenia ma ogromne znaczenie. Aparat może początkowo zawadzać, ze względu na to, że znacznie łatwiej przyklejają się do niego pozostałości posiłku. Należy myć zęby po każdym posiłku i zrezygnować z pokarmów, które mogą pozostawać na zamkach i powodować ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mogą trwale uszkodzić aparat.
Czy aparat ortodontyczny uniemożliwia leczenie zębów?
To, czy wolno naprawiać zęby podczas leczenia ortodontycznego, szczególnie interesuje pacjentów, jacy mają stały aparat. Nie wolno wyjmować go samemu, ze względu na to w wypadku jakichkolwiek problemów niezbędna jest wizyta w gabinecie stomatologa ortodonty. Na początku leczenia aparatem na zęby każdy pacjent powinien zatroszczyć się o to, aby jego zęby były w pełni wyleczone. W taki sposób minimalizuje się ryzyko nadwyżkowych wizyt naprawczych w ciągu leczenia aparatem na zęby. Na dobrą sprawę nie ma przeciwwskazań do leczenia zębów, jeżeli pacjent ma stały aparat na zęby.
Używanie aparatu łączy się ze zwiększoną potrzebą troski o zęby. Z uwagi na zamocowane na zębach zamki oraz inne fragmenty konstrukcji aparatu na zęby, usuwanie resztek i osadów jedzenia jest trochę trudniejsze. Z tego powodu pacjenci leczący się ortodontycznie muszą dokładniej myć zęby, szczególnie w okolicach aparatu . Nieprzestrzeganie higieny w tym okresie, może spowodować, że na wcześniej wyleczonych zębach pojawią się próchnicowe zmiany. W takiej sytuacji powinno się zapisać się na wizytę w gabinecie dentysty. Lekceważenie próchnicy ze względu na aparat ortodontyczny może spowodować negatywne skutki. Próchnica z łatwością przechodzi na następne zęby, dlatego bezpieczniej wyleczyć problem.
Leczenie podczas korzystania z aparatu jest dostępne. Jeśli aparat utrudnia dotarcie do podniszczonego zęba, można go zdjąć na czas leczenia. Taki zabieg nie zagrozi skuteczności leczenia ortodontycznego.
