Według przepisów drogowego ruchu pojazdami uprzywilejowanymi są te, służące w formacjach ratownictwa zdrowia, życia oraz mienia ludzkiego. Do grona pojazdów uprzywilejowanych zaliczamy także pojazdy, z których korzystają formacje bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zgodnie z tym pojazdami uprzywilejowanymi są na przykład karetki , samochowy policji, straży miejskiej czy straży pożarnej. Każdy pojazd uprzywilejowany podczas akcji bezwzględnie powinien zasygnalizować swoje uczestnictwo na drodze, tak żeby inni kierowcy mogli na nie poprawnie reagować.
Pojazdy uprzywilejowane posiadają swoje prawa, ale te mogą użyć w uzgodnionych sytuacjach. W zwykłych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do stosowania się do przepisów i zasad, podobnie jak inni kierowcy. Wyłącznie , kiedy pojazd uprzywilejowany ma za zadanie zapewnić bezpieczeństwo lub uczestniczy akcji ratowania zdrowia, mienia, życia ludzkiego czy jest elementem przejeżdżającej kolumny pojazdów uprzywilejowanych ma prawo stosować się swoich praw. Owym prawem jest możliwość pominięcia przepisów ruchu oraz poziomych i pionowych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą pominąć sygnalizację świetlną, kierować się pod prąd i stawać w przestrzeniach zabronionych.
Zastrzeżeniem jest ogłoszenie obecności sygnałem świetlnym oraz dźwiękowym, przy włączonych światłach drogowych czy światłach mijania. Dźwięk nie jest potrzebny w czasie postoju pojazdu, jednak absolutnie niezbędne jest zachowanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego musi bezwarunkowo słuchać sygnałów osoby upoważnionej do kontroli i kierownictwa ruchu drogowego niezależnie od sytuacji.
Jak zachować się w sytuacji z udziałem pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści albo piesi są zobowiązani do wyjątkowego zachowania w obecności pojazdu uprzywilejowanego. Każda z tych osób w obecności pojazdu uprzywilejowanego powinna zjechać z drogi, umożliwiając prędką i bezpieczną drogę przejazdu. W tej okoliczności dozwolony jest przejazd na pas zieleni, pobocze czy postój na przystanlu autobusowym lub zatoce. Z reguły kierowcy zjeżdżają do krawędzi jezdni. W niektórych przypadkach nie należy stawać, żeby nie spowalniać ani nie wywoływać niespodziewanego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Tak samo kierowcy, motocykliści jak i pojazdy uprzywilejowane muszą wyjątkowo czujnie zachowywać się na skrzyżowaniu, zwłaszcza że pojazd uprzywilejowany ma prawo się na nim pojawić pomimo światła czerwonego. Warto dodać, że piesi też mają za zadanie ustąpić pierwszeństwa dla karetki, radiowozu albo strażackiego wozu. Bezwzględnie niedopuszczalne jest wchodzenie na jezdnię, także mając zielone światło. Osoby, jakie już weszły na pasy, muszą jak najszybciej z nich zejść. Powinno się pamiętać o tych obowiązkach, bo ignorowanie ich grozi wysokim mandatem.
Czy wolno wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego budzi wiele wątpliwości wśród kierowców. O wyprzedzaniu karetki, wozu strażackiego, radiowozu czy innego pojazdu uprzywilejowanego nie ma mowy, gdy biorą udział w ratowniczej akcji albo związanej z utrzymaniem bezpieczeństwa. Wówczas zobowiązaniem wszystkich uczestników ruchu drogowego jest ustąpienie pierwszeństwa. Jak postępować, gdy pojazd uprzywilejowany będzie obecny w ruchu drogowym, ale nie będzie sygnalizował swojego pośpiechu?
W terenie zamieszkałym bez względu na położenie kierowcom nie wolno wyprzedzać pojazdu uprzywilejowanego. Bez znaczenia, czy pojazd ma włączone sygnały dźwiękowe i świetlne lub nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zamieszkałym grozi punktami karnymi oraz mandatem. Tylko i wyłącznie poza obszarem mieszkalnym można wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, jeżeli nie biorą udziału w żadnej akcji. W trakcie manewru wymijania trzeba zachować niezwykłą ostrożność. Warto mieć na uwadze, że pojazd uprzywilejowany może okazać się potrzebny zawsze, a gdy tak będzie i tak należy mu się bezpieczny przejazd. W pobliżu pojazdu uprzywilejowanego za każdym razem należy troszczyć się o wspólną bezpieczną jazdę.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, po czyjej stronie leży odpowiedzialność?
Choć każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje prawa, a kierowcy muszą udzielić im pierwszeństwa, w każdej sytuacji może zdarzyć się kolizja z pojazdem uprzywilejowanym. Zderzenie z pojazdem uprzywilejowanym nie zakłada z góry, że to inny kierowca automatycznie ponosi odpowiedzialność za spowodowanie wypadku. Każdą sprawę osądza się odrębnie, żeby stwierdzić, która ze stron nie utrzymała właściwiej ostrożności i wywołała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego też może być uznany za sprawcę i pociągnięty do odpowiedzialności, jeżeli nie dostosował się do zasad. Oceniane są takie warunki, jak właściwa sygnalizacja świetlna i dźwiękowa pojazdu uprzywilejowanego, możliwość drugiego kierowcy do zauważenia pojazdu uprzywilejowanego i właściwej reakcji. Wpływ ma także ogólny przebieg sytuacji w ruchu drogowym, a nawet warunki pogodowe.
